بررسی کلی وضعیت سرمایه‌گذاری خطرپذیر در سال ۲۰۲۲

نویسنده: محمدرضا گزمه

| تاریخ انتشار: ۱۴ اسفند ۱۴۰۱ |

زمان مطالعه: 10 دقیقه

اهمیت بررسی سرمایه‌گذاری خطرپذیر

سرمایه‌گذاران خطرپذیر همیشه به دنبال ترند های روز دنیا هستند و همانطور که از اسم آن‌ها مشخص است بر روی آینده ریسک می‌کنند. آن‌ها به کمک تحلیلگران داخلی شرکت، شبکه‌ی خارجی که در اختیار دارند و از همه مهمتر تجربه‌ای که در گذشته کسب کرده اند فرصت های مناسب را شناسایی می‌کنند و در زمان مناسب برای ورود به یک استارت‌آپ اقدام می‌کنند. بنابراین می‌توان گفت یکی از شاخص های ارزیابی رشد یک صنعت یا منطقه بررسی میزان سرمایه‌گذاری خطرپذیر در آن صنعت یا منطقه است.
در این گزارش قصد داریم خلاصه ای از وضعیت سرمایه‌گذاری خطرپذیر در سال ۲۰۲۲ را باهم بررسی کنیم.

تامین مالی خطرپذیر در سال ۲۰۲۱ رکوردی باورنکردنی از خود به جا گذاشت!

سال ۲۰۲۱ سال انفجار سرمایه‌گذاری در حوزه VC بود، جایی که در مجموع با ۶۳۸ میلیارد دلار بیشترین میزان سرمایه‌گذاری در یک سال را تا کنون رقم زده است. این در حالی است که در سال های قبل از آن این عدد نهایتا به ۳۰۰ میلیارد رسیده بود. به دلیل همه‌گیری کرونا و تغییر مدل کسب و کار شرکت ها به خدمات ابری، سرمایه‌ بی‌نظیری به استارت‌آپ‌های فناوری تزریق شد. طبق گزارش Digital vortex 2021 حوزه های Retail و سلامت و آموزش بعد از همه گیری کرونا رشد بسیار زیادی داشته اند، همچنین حوزه Fintech در رده‌های بالا قرار گرفته است.
در این دوره شرکت های غول تکنولوژی مانند گوگل، متا و امثال نتفلیکس با افزایش بی‌سابقه ارزش بازار مواجه شدند، در نتیجه‌ی این افزایش، تقاضای شرکت های VC نسبت به استارت‌آپ‌ها رشد پیدا کرد و علاوه بر افزایش میزان سرمایه‌گذاری، میزان اندازه هر معامله و تعداد شرکت‌های یونیکورن افزایش بی‌سابقه و البته غیرمنطقی پیدا کرد. دلیل اینکه می‌گوییم غیر منطقی در ۳ مورد زیر یافت می‌شود.

دلیل اول: افزایش سهم MEGA Roundها در سال ۲۰۲۱

به طور میانگین سهم Mega round (معاملات با اندازه ۱۰۰ میلیون دلار یا بیشتر) ها در سال ۲۰۲۱ به میزان۵۹٪ از سرمایه کل در سال ۲۰۲۱ بوده است، این در حالی است که در هیچ سالی بیشتر از ۴۵٪ نبوده است. نمودار زیر این موضوع را فصل به فصل نشان می‌دهد.

نمودار سهم معاملات MEGA Round و زیر 100 میلیون دلار

نمودار زیر نیز میزان کل سرمایه‌گذاری بر روی Mega round ها را نشان می‌دهد که اوج گرفتن در سال ۲۰۲۱ به وضوح دیده می‌شود.

میزان سهم معاملات MEGA در ۵ سال گذشته

دلیل دوم: افزایش Check size ها کاملا مشهود بوده است.

یکی دیگر از دلایلی که به نسبت گذشته ارزشگذاری ها را غیر معقول نشان می‌دهد میزان check size (میزان ارزش یک معامله) ها است، با توجه به نمودار زیر متوجه می‌شویم میانگین check size ها در ۵ سال اخیر به غیر ۲۰۲۱ در حدود ۱۶ میلیون دلار بوده است، اما این مقدار برای سال ۲۰۲۱ چیزی حدود ۴۵ درصد بیشتر شده است. این در صورتی است که میانه check size ها تغییری حدود ۱۷ درصد داشته است.

نمودار راست: میانه اندازه معاملات، نمودار چپ: میانگین اندازه معاملات در ۵ سال گذشته

دلیل سوم: تعداد یونیکورن ها در سال ۲۰۲۱ جهشی بی سابقه داشته است.

حدود ۳۰ درصد تمام یونیکورن (شرکت های با ارزش بیشتر از ۱ میلیارد دلار) های جهان در سال ۲۰۲۱ پدید آمدند. چیزی حدود ۳۳۰ یونیکورن که تا قبل از این سال بیشترین عدد حدود ۱۲۰ عدد بوده است. نمودار زیر این روند را بر اساس مناطق مختلف به خوبی به تصویر کشیده است.

روند تعداد یونیکورن های جدید در ۵ سال گذشته به تفکیک قاره

میزان سرمایه‌گذاری خطرپذیر در سال ۲۰۲۲ به میزان ۳۵٪ نسبت به ۲۰۲۱ کاهش داشته است.

با توجه به نکاتی که تا اینجا گفته شد میتوان حدس زد میزان سرمایه‌گذاری در سال 2022 روند کاهشی به خود بگیرد. در سال ۲۰۲۲ در مجموع ۴۱۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری شده است که کاهش ۳۵ درصدی را نسبت به سال قبل تجربه کرده است، یعنی بیشترین کاهش در ۵ سال اخیر!. با این‌حال دومین سال از نظر میزان سرمایه‌گذاری را در اختیار دارد و با دور شدن از فضای ارزشگذاری های هیجانی و انفجاری می‌توان حدس زد روند رشد منطقی خود را پیش بگیرد. در نمودار زیر روند سرمایه‌گذاری فصلی را مشاهده میکنید. نکته ای که وجود دارد این است که در ۲۰۲۲ کوارتر ها روند نرولی داشته است. باید در ادامه ببینیم این روند تا کی ادامه پیدا می‌کند.

میزان سرمایه‌گذاری خطرپذیر جهانی در ۵ سال گذشته

آفریقا با افزایش ۳۵درصدی بیشترین رشد را در بین مناطق مختلف داشته است.

از نکات جالب توجه رشد ۳۵درصدی سرمایه‌گذاری در قاره آفریقا است. این در حالی اتفاق افتاده است که در جهان ۳۵ درصد کاهش سرمایه‌گذاری داشته ایم. طبق گزارش CBInsights کشور کنیا، نیجریه و مصر بیشترین سهم از این میزان را به عهده دارد. نمودار زیر روند سالانه را در آفریقا به نمایش گذاشته است.

میزان سرمایه‌گذاری خطرپذیر در قاره آفریقا در ۵ سال گذشته

در رده بعدی منطقه MENA (به جز ترکیه) حضور دارد. استارت‌آپ های این منطقه با رشد ۲۴ درصدی ۳.۹۴ میلیارد دلار از سرمایه‌گذاران مختلف جذب سرمایه داشته‌اند. به گزارش Wamda در این منطقه امارات متحده عربی با ۱.۸۵ میلیارد دلار بیشترین سهم را در این افزایش در اختیار دارد.

در این بین اروپا با کاهش 13 درصدی کمترین کاهش را بین مناطق بزرگ داشته است. جدول زیر میزان سرمایه‌گذاری در مناطق مختلف در دو سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ و تغییرات آنها را مشاهده می‌کنید. اعداد به میلیارد دلار است.

مقایسه میزان سرمایه گذاری خطرپذیر در سال های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ به تفکیک قاره ها

شرکت Altos Labs در جهان و شرکت Getir در منطقه MENA بیشترین جذب سرمایه را در سال ۲۰۲۲ داشته‌اند.

شرکت Altos Labs در حوزه سلامت در آمریکا با جذب ۳ میلیارد دلار در راند Series A بیشترین جذب سرمایه را داشته است. در رده بعدی استودیو بازی سازی EPIC Games با جذب ۲ میلیارد دلار در رده دوم قرار دارد و در رده بعدی SpaceX با 1.7 میلیارد دلار قرار دارد.

استارت‌آپ Getir از ترکیه با جذب 768 میلیون دلار در منطقه MENA بیشترین میزان جذب سرمایه را دارد. جدول زیر ۱۰ معامله بزرگ سال ۲۰۲۲ را نشان می‌دهد.

۱۰ معامله بزرگ سال ۲۰۲۲

با توجه به ۴۰ معامله بزرگ نکات زیر قابل توجه است.

حضور ۳ شرکت هندی و یک شرکت ترکیه ای از نکات جالب این جدول است، استارت‌آپ ترکیه ای getir که در حوزه delivery است به تنهایی ۴۸ درصد سرمایه‌گذاری های ترکیه را در سال ۲۰۲۲ را تشکیل داده است. سرمایه‌گذاری در هند رشد بسیار زیادی داشته است و بعد از آمریکا و چین دارای بیشترین یونیکورن در جهان است.

نکته جالب دیگر در کوارتر اول ۲۰۲۲ حضور کسب و کارهای حوزه delivery و supply chain است که در ترکیه، هند و استونی و فنلاند است.
در نیمه ابتدایی سال سرمایه‌گذاری بر روی کسب و کارهای اینترنتی و مالی بیشتر بوده است و به مرور کاهش پیدا کرده است. در نیمه دوم سال سرمایه‌گذاری بر روی صنایع تولیدی و خصوصا تولید قطعات الکترونیکی ترند شده است.

بررسی سرمایه گذار های برتر در 2022

۶ سرمایه گذارهای برتر از نظر تعداد سرمایه‌گذاری را در جدول زیر مشاهده می‌‌کنید.

۶ سرمایه گذار با بیشترین تعداد معامله در ۲۰۲۲

نکاتی که بعد از بررسی ۲۰ سرمایه گذار برتر از نظر تعداد نظر ما را جلب کرد به شرح زیر است.

در بین سرمایه‌گذاران شرکت Tiger global group تا نیمه اول سال ۲۰۲۲ بیشترین تعداد سرمایه‌گذاری را دارد. یکی از دلایل این اتفاق تعداد co-invest هایی که صورت گرفته است. حدود 60 درصد سرمایه‌گذاری ها از نوع co-invest بوده که رکورد جالبی است.
مجموعه های Gaingles و Sosv با توجه به اینکه در مراحل ابتدایی و Angel سرمایه‌گذاری می‌کنند تعداد deal های زیادی دارند.
شرکت های برتر VC مثل Andreesen horowitz و GFC و Insight partner و Sequoia بیشترین سهم از سرمایه‌گذاری را دارند و حوزه تمرکز آنها اینترنت و software است.
نکته دیگر حضور قدرتمند شرکت های آمریکایی است که با اختلاف زیاد نسبت به مناطق دیگر حتی اروپا پیش روی می‌کنند.

تاسیس صندوق های جدید کاهش داشته است، اما میزان سرمایه کاهش جدی نداشته است.

برای تخمین روند سرمایه‌گذاری در آینده آمار ایجاد صندوق های تشکیل شده را نیز باید بررسی کنیم. طبق این نمودار می‌بینیم در سال ۲۰۲۲ به میزان ۲۵۰ میلیارد دلار صندوق تاسیس شده است که نسبت به سال قبل ۱۱.۵٪ کاهش داشته است. اما تعداد صندوق ها کاهش بیشتری داشته است و نشان‌دهنده این است صندوق های با اندازه کوچکتر در شرایط اقتصادی بد آسیب پذیر تر هستند.

روند ایجاد صندوق های خطرپذیر به تعداد و حجم کلی در سال ۲۰۲۲

بررسی حوزه های مختلف

Fintech

بزرگترین صنعت از نظر میزان سرمایه‌گذاری در سال 2022 حوزه Fintech است که سهم آن حدود ۱۸ درصد کل است. به بیانی از هر 5 دلار سرمایه‌گذاری تقریبا 1 دلار در حوزه Fintech انجام میشود. علیرغم کاهش ۴۶ درصد سرمایه‌گذاری در این بخش، Fintech همچنان بزرگترین حوزه سرمایه‌گذاری VC قلمداد میشود. در نمودار زیر روند سالانه این حوزه را مشاهده می‌کنید.

میزان سرمایه‌گذاری خطرپذیر در حوزه فینتک در ۵ سال گذشته

RetailTech

در رده بعدی سرمایه‌گذاری ها RetailTech حضور دارد. با توجه به مقاله Digital vortex v4.0 با شروع پاندمی حوزه های مالی و خرده فروشی رونق زیادی پیدا کردند، اما این رشد زیاد در سال ۲۰۲۲ تعدیل شد. جایی که Retail با کاهش ۵۰ درصدی سرمایه‌گذاری یکی از بیشترین افت ها را به نام خود ثبت کرده است.

میزان سرمایه‌گذاری خطرپذیر در حوزه RetailTech در ۵ سال گذشته

Crypto

یکی دیگر از حوزه هایی که بررسی آن می‌تواند کمک کننده باشد حوزه کریپتوکارنسی (رمزارز) است. سرمایه‌گذاری در صنعت کریپتو در سال ۲۰۲۲ رشد ۴.۳ درصدی نسبت به سال قبل داشته است، علی‌رغم اینکه در ۴ فصل ۲۰۲۲ به صورت متوالی کاهش داشته است و به نظر می آید سال ۲۰۲۳ را نیز تحت الشعاع قرار دهد. روند ۵ ساله را به صورت زیر مشاهده می‌کنید.

میزان سرمایه‌گذاری خطرپذیر در حوزه رمزارز در ۵ سال گذشته

سرمایه‌گذاری در MENA

همانطور که در بخش های قبلی اشاره شد حدود ۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در منطقه MENA صورت گرفته است. در این اعداد و ارقام کشور ترکیه لحاظ نشده است. اگر ترکیه را به این اعداد اضافه کنیم چیزی حدود ۵.۶ میلیارد دلار خواهد بود. نکته قابل توجه این است که علیرغم کاهش ۳۵٪ سرمایه‌گذاری در دنیا این منطقه رشدی حدود ۲۴ درصدی را تجربه کرده است.

همچنین حدود ۲۵ درصد از سرمایه‌گذاری ها مربوط به حوزه Fintech بوده است (به غیر از ترکیه) که نسبت به جهان در ۲۰۲۲ میزان ۷ درصد بیشتر بوده است.
در این بین امارات بیشترین سهم را با ۱.۸۵ میلیارد دلار دارد. پس از آن ترکیه با ۱.۶ میلیارد دلار در رده بعدی و پس از آن عربستان با ۹۰۷ میلیون دلار در رده سوم قرار دارد. نکته جالب در مورد پیشتازی امارات آن است که با وجود جمعیت بسیار کمتر نسبت به عربستان، ترکیه و مصر توانسته مقصد اصلی بسیار از سرمایه گذاران خارجی باشد.

استارت‌آپ معروف getir با ۷۶۸ میلیون دلار بزرگترین معامله را به سرانجام رسانده است. بعد از آن استارت‌آپ yellow door energy که در حوزه انرژی های تجدید پذیر و سلول های خورشیدی فعالیت میکند با ۴۰۰ میلیون دلار جذب سرمایه در رده دوم قرار دارد.

در جدول زیر ۱۰ استارت‌آپ اول MENA براساس میزان سرمایه‌گذاری را مشاهده می‌کنید.