پیش از هر اقدامی، موسسین هر استارتاپ باید بدانند که فرآیند جذب سرمایه قابل برون سپاری نیست.
اولین نکته ای که اهمیت دارد این است که فرآیند جذب سرمایه از سرمایه گذاران خطرپذیر قابل برون سپاری نیست و وظیفه و مسئولیت خود کارآفرینان است. کارآفرینان باید خودشان به مستندات جذب سرمایه مانند فایل ارائه و فایل پیش بینی مالی مسلط باشند و محتوای داخل آنها را نه فقط برای ارائه به سرمایه گذار، بلکه برای پیشبرد کسب و کار نیز استفاده کنند. نقشی که یک مشاور می تواند داشته باشد این است که کارآفرین را برای انجام این کار با آموزش و مشاوره خود تقویت کند، ساختار مستندات مورد نیاز بر اساس نمونه های موفق در جذب سرمایه را در اختیار کارآفرین قرار دهد، داستان های موفقیت را با او به اشتراک بگذارد، در طراحی مستندات مورد نیاز به کارآفرین مشاوره دهد، در قسمت هایی که ساختار استاندارد برای مستندات وجود دارد مانند فایل مالی، کارشناسان خبره را برای تهیه فایل استاندارد به کار گیرد، در شناخت سرمایه گذاران خطرپذیر و تعیین استراتژی برای ارتباط با آنها به وی مشاوره دهد، در فرآیند ارزیابی موشکافانه و انعقاد قرارداد، بر اساس تجربیات خود، برای تهیه مستندات بیشتر و برای مذاکره قرارداد به کارآفرین مشورت دهد و به او کمک کند که بهترین انتخاب را در بین پیشنهادات سرمایه گذاران داشته باشد.
یک مشاور می تواند در شناخت شرایط و مدل ذهنی سرمایه گذاران خطرپذیر پیش از ارتباط با آنها، برای موسسین ارزش ایجاد کند.
هر سرمایه گذار خطرپذیر شرایط و مدل ذهنی(mindset) متفاوتی برای تصمیم گیری دارد. ساده ترین این شرایط حوزه فعالیت استارتاپ و مرحله فعالیت آن است. بسیاری از سرمایه گذاران این شرایط را در وبسایت و یا امیدنامه خود منتشر می کنند. نگاه کردن به پورتفولیو سرمایه گذارانی که سرمایه گذاری داشته اند نیز می تواند دیدگاه خوبی نسبت به ویژگی های موارد جذاب برای آنها ایجاد کند. همچنین شناخت مدل ذهنی افرادی که در کمیته سرمایه گذاری و یا هیئت مدیره شرکت ها یا صندوق های سرمایه گذاری جزء تصمیم گیران کلیدی هستند، می تواند آمادگی بیشتری برای پاسخگویی به سوالات آنها ایجاد کند. یک مشاور با تجربه می تواند با شناختی که طی تجربه اش برایش حاصل شده، فرآیند آشنایی با شرایط و مدل ذهنی سرمایه گذاران را برای کارآفرینان تسریع کند و این موضوع در تعیین استراتژی جذب سرمایه می تواند مفید باشد.
مشاور تعهدی مبنی بر جذب سرمایه برای استارتاپ ندارد. مشاور می تواند احتمال موفقیت در فرآیند جذب سرمایه را افزایش دهد.
کارآفرینان نباید از مشاوران انتظار تعهد برای جذب سرمایه داشته باشند، زیرا کنترل شرکت ها و صندوق های سرمایه گذاری خطرپذیر در اختیار آنها نیست و طبعا کسی که اختیاری نداشته باشد، اگر تعهد و مسئولیتی برای خود ایجاد کند اشتباه است. همچنین گاهی جذب سرمایه، نیازمند ایجاد تغییرات اساسی در نحوه اداره کردن استارتاپ است به طوری که برای سرمایه گذاران خطرپذیر جذاب شود. کنترل این موضوع نیز در اختیار کارآفرینان و به دنبال آن تعهد و مسئولیت آن نیز به عهده آنها است.
نقش مشاور علاوه بر آموزش و ارائه مشاوره به کارآفرین، یک تسهیلگر جهت تسریع و افزایش احتمال موفقیت فرآیند جذب سرمایه است و به این وسیله از پدید آمدن هزینه های اضافی برای سرمایه گذاران و کارآفرینان جلوگیری می کند. این ارزشی است که یک مشاور می تواند خلق کند. البته این به معنی عدم اقدام مشاور جهت این کار نیست، به این معنی است که موفقیت در فرآیند جذب سرمایه وابسته به پارامترهای مختلفی است و اقدام مشاور یکی از پارامترهای موثر بر افزایش احتمال موفقیت این فرآیند است.
مشاور قرار نیست به جای موسسین، استارتاپ را ارائه دهد و یا از طرح دفاع کند. مشاور فضا را برای طرفین شفاف، ارتباط را تسهیل می کند و سرعت تصمیم گیری را برای طرفین افزایش می دهد.
جایگاه مشاور برای جذب سرمایه از سرمایه گذاران خطرپذیر را نباید با شرکت هایی که برای اخذ وام بانکی مطالعات امکان سنجی انجام می دهند اشتباه گرفت. در اخذ وام، مطالعاتی صورت می گیرد که پیش فرض های آن قابلیت استعلام و اثبات دارد و به کار روتین و استانداردی تبدیل شده است فلذا ارزیابی و راستی آزمایی طرح نیز وابسته به دقت اعداد به کار رفته در مستندات ارائه شده و اثبات آنهاست و چون صنایعی که در آن این مطالعات انجام می شود، صنایع غیرجدید هستند که بازارهای ساخته شده و قیمت های مشخص دارند، تهیه و اثبات اعداد ممکن است و این کار قابلیت برون سپاری به شرکت های مطالعات امکان سنجی دارد. این شرکت ها خودشان به بانک طرح را ارائه می دهند و از آن دفاع می کنند.
اما در استارتاپ ها صنایع جدیدی در حال شکل گرفتن است، قیمت ها مشخص و ثابت نیست، نرخ رشد ها قابلیت اثبات عددی و از طریق استعلام ندارد، لذا دفاع کردن از اعداد بی معنی است، آنچه که برای سرمایه گذاران اهمیت فراوان دارد دیدن تیم کوفاندرها و سرمایه گذاری روی آنهاست. آنچه کمی می تواند به سرمایه گذار قوت قلب ببخشد، مشاهده اطلاعات تاریخی عملکرد کسب و کار است اما مهمترین مسئله تیم است. لذا سرمایه گذار انتظار دارد خود تیم کوفاندر را ببیند، ارائه را از زبان آنها بشنود و پاسخ خود آنها را به سوالاتی که می پرسد بداند. حضور یک مشاور در صورتی که اثر منفی نداشته باشد، حداکثر می تواند برای در اختیار گذاشتن اطلاعات دقیقتر، تسهیل ارتباط و ایجاد همزبانی و افزایش سرعت تصمیم گیری طرفین موثر و مفید باشد.
در صورت علاقه مندی طرفین برای عقد قرارداد سرمایه گذاری، مشاور می تواند به عنوان متخصص حوزه ارزش گذاری، تصمیم گیری طرفین را برای رسیدن به قیمت مشخص در معامله تسهیل کند.
فرآیند ارزش گذاری یک تحلیل برای رسیدن به ارزش یک کسب و کار با در نظر گرفتن پیش فرض هایی برای رشد و قیمت گذاری و سایر پارامترهای مهم است. کارآفرینان از یک سو معمولا پیش فرض های خوش بینانه ای را برای رشد کسب و کار خود متصور می شوند و سرمایه گذاران معمولا با در نظر گرفتن ریسک های مختلف، پیش فرض های کارآفرینان را زیر سوال برده و در صورتی که بخواهند با آنها وارد معامله شوند، آنها را تعدیل می کنند. البته همه سرمایه گذاران این قدر منطقی و شفاف نیستند، برخی از آنها هم بدون ذکر هیچ توضیحی راجع به روش ارزش گذاری خود، صرفا قیمت پیشنهادی خود را اعلام می کنند. از نظر آنها بحث روی پیش فرض ها بی فایده است و مستقیم سر اصل مطلب می روند.
یک مشاور با تهیه مستندات پیش بینی مالی و ارزش گذاری از طرفی هم ابزار مناسب را برای طرفین جهت تحلیل ارزش گذاری فراهم می کند. طرفین می توانند به کمک این ابزار مناسب، حساسیت ارزش گذاری را به پارامترهای مهم بسنجند. هم با اطلاع از شرایط بازار سرمایه گذاری خطرپذیر، می تواند توصیه هایی به طرفین داشته باشد که قیمت های پیشنهادی برای معامله تا چه حد منطقی و قابل قبول است و آیا مذاکره کردن روی قیمت منطقی است یا خیر.
بندهای حقوقی و کنترلی قراردادهای سرمایه گذاری معمولا محل اختلاف سرمایه گذاران و کارآفرینان است. مشاور مورد اعتماد طرفین، می تواند در رسیدن به شرایط حقوقی عادلانه برای طرفین تسهیلگری کند.
شرایطی در قراردادهای سرمایه گذاری خطرپذیر مانند اولویت نقدشوندگی، تعهد فعالیت کارآفرینان جهت اعطای سهام، سهام تشویقی کارکنان، نحوه حضور سرمایه گذار در هیئت مدیره و حق وتوهای سرمایه گذار و … همواره برای کارآفرینان سوالات و دغدغه هایی ایجاد می کند که با صحبت با یک مشاور، می توانند این دغدغه ها را برطرف کرده و تصمیم بگیرند که روی کدام یک از این امتیازات مذاکره کنند یا خیر.